Hanehalkları en fazla konut ve kira harcaması yapmaktadır.

2011 Hanehalkı Bütçe Araştırması’ndan elde edilen sonuçlara göre; Türkiye genelinde hanehalklarının tüketim amaçlı yaptığı harcamalar içinde en yüksek payı % 25,8 oranıyla konut ve kira harcamaları alırken, harcamaların % 20,7’si gıda ve alkolsüz içeceklerden oluşmaktadır. Türkiye genelinde yapılan harcamalar içinde sağlık harcamalarına % 1,9 ve eğitim hizmetleri harcamalarına ise % 2 oranında pay ayrılmıştır.

Türkiye’de hanehalkı başına aylık ortalama tüketim harcaması 2.120 TL’dir.

2010 yılında hanehalkı başına aylık ortalama tüketim harcaması 1.843 TL iken 2011 yılında 2.120 TL olarak tahmin edilmiştir. 2011 yılında bu değer kentsel yerlerde 2.364 TL, kırsal yerlerde ise 1.547 TL olarak hesaplanmıştır.

2011 yılında gıda ve alkolsüz içecekler ile konut ve kira harcamalarına ayrılan pay azalırken ulaştırmanın payı artmıştır.

2010 ve 2011 yılı sonuçları karşılaştırıldığında; 2010 yılında % 21,9 olan gıda harcaması payının 2011’de % 20,7 olarak gerçekleştiği, konut ve kira harcamaları payının % 27,1’den % 25,8’e, alkollü içecek, sigara ve tütün harcaması payının % 4,5’ten % 4,1’e, sağlık harcaması payının % 2,1’den % 1,9’a, haberleşme harcaması payının % 4,1’den % 4’e, kültür ve eğlence harcamaları payının ise % 2,8’den % 2,7’ye düştüğü; giyim ve ayakkabı harcamalarının % 5,1’den % 5,2’ye, ev eşyası harcaması payının % 6,3’ten % 6,4’e, ulaştırma harcamalarının % 15,1’den % 17,2’ye, otel, lokanta ve pastane harcamalarının % 5,4’den % 5,7’ye ve çeşitli mal ve hizmet harcamaları payının ise % 3,7’den % 4,3’e yükseldiği gözlenmiş, eğitim hizmetleri harcamaları payı ise değişmemiştir.

Düşük gelirli hanehalkları, yüksek gelirli hanehalklarına göre gıdaya iki kat daha fazla pay ayırmaktadır.

Gelire göre sıralı % 20’lik gruplar itibariyle tüketim harcamalarının dağılımına bakıldığında; birinci % 20’lik (en düşük gelir grubu) grupta yer alan hanehalklarının gıda harcamasına ayırdıkları pay % 30,9 iken, beşinci % 20’lik gruptaki (en yüksek gelir grubu) hanehalklarının gıda harcamalarına ayırdığı payın % 16 olduğu görülmektedir. Eğitim hizmetleri harcamalarının oranı ise birinci % 20’lik grup için % 0,7 olurken, beşinci % 20’lik grup için % 3,4’tür.

Toplam gıda ve alkolsüz içecekler harcamasının % 13,6’sını gelire göre sıralı birinci % 20’lik grupta yer alan hanehalkları, % 28,4’ünü ise beşinci % 20’lik grupta yer alan hanehalkları yapmaktadır. Konuta yapılan harcamaların % 11’i birinci % 20’lik grupta yer alan hanehalklarına ait iken % 31,6’sı beşinci % 20’lik gruptaki hanelerde yapılmaktadır. Toplam eğitim hizmetleri harcamalarında ise birinci % 20’lik grubun payı % 3,3 iken beşinci % 20’lik grubun payı % 62,3’tür. Ulaştırma için yapılan harcamaların sadece % 4,5’i birinci % 20’lik grupta yer alan hanehalklarına ait iken % 45,6’sı beşinci % 20’lik gruba aittir.

Harcama kalıpları, hanehalkının temel gelir kaynağına göre değişmektedir.

Hanehalkının temel gelir kaynağına göre tüketim harcamalarının dağılımı incelendiğinde; temel gelir kaynağı maaş, ücret, yevmiye geliri olan hanehalkları % 24,8 ile en yüksek payı konut harcamalarına; en düşük payı ise % 1,7 ile sağlık harcamalarına ayırmışlardır. Temel gelir kaynağı müteşebbis geliri olan hanehalklarının harcamaları içinde en yüksek payı % 23,1 ile gıda harcamaları alırken, en düşük payı % 2 ile sağlık harcamaları almaktadır.

Kaynak: TÜİK