DataWise olarak Global Web Index* verileri ile hazırladığımız bu çalışmada; Türkiye’deki aktif internet kullanıcılarının dijital dünyadaki evrimi ele alınıyor. İnternet kullanıcılarının, geride bıraktığımız 2016 yılındaki online alışkanlıkları bir önceki sene ile karşılaştırmalı olarak çeşitli yönlerden irdeleniyor ve önümüzdeki zaman dilimine ışık tutuluyor.

2015-2016 dönemlerinde Türkiye’deki aktif internet kullanıcılarının internet motivasyonları, cihaz kullanım alışkanlıkları, ikinci ekran davranışları, mobil uygulama kullanım alışkanlıkları, marka keşif kaynakları ve markalardan beklentileri, online tüketicinin çeşitli mecralarda geçirdiği zaman ve online dünya hakkındaki düşünceleri ele alanıyor.

İnternetin Fonksiyonel Amaçlar Doğrultusunda Kullanımı Artıyor

2016 yılında Türkiye’deki aktif internet kullanıcılarının internet kullanım motivasyonlarının başında bir önceki yıllara da paralel olarak “öğrenme isteği, gündemi yakalama ve online platformlarda çeşitli araştırmalar yapma” geldi. Bir başka deyişle bizi dijital dünyaya çeken en büyük motivasyon yine birşeylerin nasıl yapılacağını ve etrafımızda neler olup bittiğini öğrenme isteği oldu.

İnternet kullanım motivasyonlarımızda en önemli etmenler 2015 yılına göre öncelik olarak değişmese de, 2016 yılında önemli dalgalanmalar gösteren ve insanın dijital dünyadaki evrimi hakkında önemli ipuçları veren noktalar da mevcut. Özellikle önceki seneye göre en çok artış gösteren internet kullanım motivasyonlarının başında “Kendini ifade etme” (%41), “İlham alma” (%57) ve “Yaşamını organize etme” (%37) motivasyonları geliyor. Bunun yanında “Birilerinin fikrini değiştirmek” ve “Hayatımızla ilgili paylaşımlar yaparak tanıdıklarımızı gündemimizden haberdar etmek” ve “İnternette farklı kişiliklere bürünmek” gibi motivasyonlar ise önceki seneye göre önemli düşüşler sergiliyor. Bu durum, insanın doğasından gelen merak, anlaşılma ve kendi ifade etme güdülerinin dijital dünyada da vücut bulduğunun, internetin yaşamımızın parçası olmaktan çok, yaşantımızın kendisi olmaya yolunda ilerlediğinin ve interneti daha işlevsel kullanmaya başladığımızın bir göstergesi.

Mobilde İletişim ve Paylaşım Odaklı iken PC ve Laptoplarda İşlerimizi Hallediyoruz

2015 ile karşılaştırmalı olarak cihaz sahipliğine baktığımızda 2016 yılında Türkiye’deki aktif internet kullanıcılarının kişisel olarak en yoğun sahip olduğu cihazın akıllı telefonlar olduğunu görüyoruz. 90’lı yılların başında cebimize giren mobil telefonlara ise çoktan veda etmeye başladık. 2014’ten bu yana akıllı telefon olmayan mobil telefonların sahipliği aktif internet kullanıcıları bazında %50 azalmış durumda. Kişisel bilgisayar ve laptop sahipliği yavaş yavaş azalıyor olsa da önemli penetrasyon oranlarına sahipler.

Online hayatımızdaki tipik bir güne gözümüzü çevirdiğimizde ise mobil cihazlarda bir gün içerisinde en çok gerçekleştirilen aktivitenin sosyal ağ ziyaretleri olduğunu, kişisel bilgisayar/laptoplarda ise arama motoru kullanımının mobile göre biraz daha öne çıktığını görüyoruz. Cihaz bazında en çok farklılaşan davranışlara baktığımızda ise mobilin önderlik ettiği iletişim ve sosyal ağ davranışları dışında kalan işlev odaklı; web sitesi ziyaretlerinin, online alışveriş ve ürün araştırmalarının, bankacılık işlemlerinin mobil cihazlardan gerçekleştirilme oranında ciddi artışlar görürken, bu aktivitelerin hala pc/laptop cihazlardan daha yoğun şekilde gerçekleştirildiğini görüyoruz.

TV ile Etkileşime Geçiyoruz

Her saniye bir uyarana ve içeriğe maruz kaldığımız hayatımızda, tüm anları yakalayabilmek adına geliştirmiş olduğumuz, TV izlerken bir yandan “ikinci ekran” ile dijital dünyaya bağlı kalmamızı sağlayan davranışlarımıza araç olan mobil telefonlar yine listenin ilk sırasında bulunuyor. 2015’e göre, 2016 yılında ikinci ekran olarak mobil telefon kullanımı %14 artmış durumda. Diğer cihazlarda durum ise bu iki sene arasında stabil olarak seyretmekte.

İkinci ekran aktivitelerimizin başında ise sosyal ağları kontrol etmek (%55), haber okumak (%41) ve sohbet etmek (%41) geliyor. Bu konudaki en önemli nokta ise TV programlarına yapılan canlı entegrasyonların, tüketicinin dikkatini çektiği ve TV’de gördükleri online içerikler ile ikinci ekran davranışı olarak etkileşime geçme oranlarının geçen seneye göre artış göstermiş olması. Ayrıca TV’de izlenen içerik ile ilgili yapılan aramalar da geçen seneye göre artmış durumda.

Mobil Uygulamaları Eğlenceden Ziyade Hayat Kolaylaştırıcı Olarak Kullanmaya Başladık

Aktif internet kullanıcılarının, güncel olarak kullandığı uygulama çeşitlerine bakıldığında, 2015 yılına göre, önemli bir fark görülüyor. Listede sosyal ağ uygulamaları kullanımları 2015 yılında olduğu gibi, 2016 yılında da başı çekiyor olsa da, bu kategoride oransal olarak belirgin bir artış söz konusu. Ayrıca 2015 yılında ilk 3’te bulunan oyun ve fotoğraf uygulamaları 2016’da listedeki yerini mesajlaşma ve harita uygulamalarına bırakmış durumda. Tüm bunlar da interneti fonksiyonel olarak kullanmayı keşfettiğimizin bir başka göstergesi olarak öne çıkıyor. Ayrıca 2015’te %30 olan online alışverişte mobil uygulama kullanımı da 2016’da %40’a yükselmiş durumda.

Marka ile Etkişime Geçme Yolları, Keşif Kaynakları ve Markanın Tanımını Yapma Motivasyonları

Aktif internet kullanıcılarının, online dünyada markalar ile etkişime geçme yollarında nelerin değiştiğine de değinelim. Kullanıcıların markalar ile ilişkili aksiyonlarının başında, markaya ait web sitesini ziyaret etmek (%63), marka tarafından oluşturulan bir videoyu izlemek (%32) ve markadan gelen maili/newsletter’ı okumak (%28) geliyor. Özellikle marka websitesi ziyaretlerinin geçen seneye göre %50 arttığı görülüyor. Fakat tüm bunların yanında, kullanıcıların genelinde online dünyada marka ile ilişkili olumlu-olumsuz ayırt etmeksizin aksiyonların çoğunda düşüş eğilimi görülüyor.

2016 yılında marka, ürün ve hizmet keşfinde en önemli etmen ise arama motorları (%48) olarak öne çıkıyor. Ardından ise TV’de görülen reklamlar (%46) geliyor. TV reklamlarının etkisinin ise, marka  keşfinde geçen sene ortalamasına göre %10’luk bir düşüş yaşadığı görülüyor. Sosyal ağlardaki yorumlar ve incelemeler de bu konuda tüketiciyi en çok yönlendiren etmenlerden biri olarak yer alıyor. Bir önceki seneye göre vlog ve ünlü etkisinin de artış gösterdiği görülüyor.

Dijital dünyada, internet kullanıcıları için bir markanın tanıtımını yapma motivasyonları ise önceki seneye göre değişmiyor. Yüksek kaliteli ürünler (%57) ve indirim, hediye gibi ödüller (%45) ilk sırada yer alan motivasyonlar. Fakat geçen seneye göre önemi artan motivasyonlar da mevcut. Bu motivasyonlardaki artış tüketicinin fikirlerinin kişisel deneyimleri çerçevesinde de  şekillenmeye başladığını gösterir nitelikte. Özellikle müşteri hizmetlerinden almış olduğu hizmet kalitesi ve marka ile birebir iletişime geçebilme fırsatı tüketicilerin bir markanın tanıtımını yapmak için önemsediği etkenler olarak değer kazanmaya başlıyor.

Online Mecralarda Harcanan Zaman Artıyor

Türkiye’deki aktif internet kullanıcılarının mecralarda ve cihazlarda geçirdikleri süreleri 2015-2016 karşılaştırmalı olarak ele aldığımızda, geleneksel mecralarda ve cihazlarda harcanan zamanlarda düşüşler göze çarpıyor. Aktif internet kullanıcılarının en çok zaman geçirdiği cihazlar pc/laptop/tablet olarak ilk sırada yer alıyor olsa da, geçtiğimiz seneye göre bu cihazlarda geçirilen toplam zamanda %7’lik bir düşüş söz konusu. Bunun yanında mobilin yükselişi ve mobili en çok iletişim odaklı kullanmamıza da paralel olarak, mobil cihazlarda ve sosyal ağlarda geçirilen sürenin belirgin derecede arttığı gözlemleniyor. 2015 yılında sosyal ağlarda 2,8 saat geçirdiğini beyan eden aktif internet kullanıcıları için bu rakam 2016 yılında 3,2 saate yükseliyor.

Online Dünya Hakkında Neler Düşünüyoruz?

Online dünyada davranışlarımız bu yönde şekillenirken, online dünya hakkındaki düşüncelerimiz davranışlarımızı destekler şekilde mi? Yoksa kendimizi online dünyanın hızına farkında olmadan kaptırmış durumda mıyız?

2015 yılı ile karşılaştırıldığında, 2016 yılında da internet, kullanıcılar tarafından bilgiye ihtiyaç duyulduğu anda başvurulan ilk kaynak olarak tanımlanıyor. Yine her iki internet kullanıcısından biri ise internet kullanırken gizli kalmayı tercih ettiğini belirtiyor.

Bir başka deyişle, online dünya hakkındaki düşüncelerimizde önceki seneye göre dramatik farklılıklar bulunmuyor. Hala kişisel güvenliğimiz konusunda ve özel hayatımızın gizliliği konusunda endişeliyiz, sosyal ağların insanları yalnızlığa sürüklediğini ve dünyadan izole ettiğini düşünüyoruz fakat dijital dünyadan yine de kopmuyor, online dünyanın sınırsız seçenekler sunan bir okyanus olduğunu düşünüyoruz.

*Global Web Index Araştırması, her gün internete bağlanan ve günde 1 saatten fazla vakit geçiren aktif internet kullanıcısı 465.000’i aşkın katılımcıyı kapsıyor. Türkiye dataları 16-64 yaş arası aktif internet kullanıcısı 9452 kişiye yönelik gerçekleştirilen online anket sonuçlarına dayanıyor.